Tide & time
Panoramafoto’s van Siebe Swart
Het licht vangen op de grens van water en land – dat deed landschapsfotograaf Siebe Swart vijf jaar lang langs de Nederlandse kust van Zeeuws-Vlaanderen tot Noordoost-Groningen. Zijn panoramafoto’s zijn te zien op de tentoonstelling ‘Tide & Time’ in Museum Panorama Mesdag in Den Haag, dat zijn 140ste verjaardag viert.
Bij de expositie verschijnt het fotoboek Tide and time wait for no one, met meervoudig uitvouwbare bladen dat, los van de hallucinerend mooie foto’s, zelf een wonder van boekdruk- en bindkunst is, ontworpen door Els Kerremans.
Swart (1957) gaat het liefst op pad vlak voor zonsopgang, in alle seizoenen, en fotografeert vaak met het eerste licht van de dag, vertelde hij me in een interview met NRC Handelsblad in 2020. „Dan is het licht gewoon het interessantst. Als ik midden op de dag fotografeer, moet het in elk geval uitgesproken weer zijn: storm, regen, nevel. Ook als je gezien hebt dat dit de lagune bij Camperduin is, moet je kunnen blijven kijken. Daar zoek ik naar.”
De ‘seascapes’ van ‘Tide & Time’ maakt hij met een programmeerbare robot die zijn camera op statief automatisch een reeks opnames laat maken, zwenkend en neigend van linksboven naar rechts beneden. Zeg drie rijen van dertien foto’s. Die plakt hij dan met software aan elkaar. Zo krijg je groot en scherp scherp bestand.
Selecteren, monteren, je afvragen of je die wolk die tussen de eerste en de laatste opname uit de reeks alweer een stukje is verschoven wel of niet laat zitten. Contrasten kiezen. Alles op beeldscherm, maar het verschilt eigenlijk niet van het oude werk in de donkere kamer. Swart: „Soms vergelijk ik mezelf met een uitvoerend musicus: het muziekstuk is er al, hoe voer je het uit? Ansel Adams, de Amerikaanse landschapsfotograaf zei het ook al: the print as performance of the negative.”
Na dat stuk in NRC vroeg Swart of ik voor zijn boek een inleiding wilde schrijven, wat ik heb gedaan. Het stuk heet ‘Vloeibaar landschap’.
Ergens een strand, een schor, een wad, een kwelder – daar waar Nederland overgaat in de Noordzee als een aquarel. Hij loopt op de tast door het zeegras, met zijn zware statief. Hij moet aankomen voor het licht begint te worden. Hij kent de weg, althans hoopt dat hij de weg herkent, want een dag eerder is hij er al wezen kijken. Om te zien of het fotografisch potentie heeft. Maar hoe het zal uitpakken, weet hij pas straks, als hij zijn camera op het statief heeft geschroefd en de zon opkomt.
Siebe Swart (1957) fotografeerde drie jaar lang in de grenszone van water en land voor zijn jongste project, dat hij Time & Tide noemde. Die twee laten zich aan niets en niemand ten slotte iets gelegen liggen – Time and tide wait for no man.
Eerder maakte Swart voor zijn boek Panorama Nederland foto’s van grote infrastructuurprojecten zoals de Betwuwelijn en de HSL. Ook fotografeert hij het Nederlandse landschap en de ’gebouwde omgeving’, de Deltawerken en de grote rivieren, vanuit een helikopter. Zijn luchtfotoarchief omvat 30.000 foto’s.
Expositie Time & Tide, t/m 27 februari 2022 in Museum Panaroma Mesdag, Zeestraat 65, 2518 AA Den Haag (https://tinyurl.com/3j3j683k).
Siebe Swart: Tide and time wait for no one, 214 blz, € 74,50. (https://timeandtide.nl/winkel)