The Burren
Door die Ierse dolfijnen moest ik denken aan Tim Robinson, cartograaf en schrijver van Stones of Aran, het boek dat hem beroemd maakte. Hij begon eraan in de jaren dat hij op de Aran-eilanden woonde, in de baai van Galway in het lege Atlantische westen van Ierland.
Stones of Aran ontstond in een flits, vertelde hij. ‘Ik liep op het strand en zag donkere vormen bewegen in zee. Het waren dolfijnen, twee of drie, dat kon ik niet zien. Ik waadde naar ze toe en toen zwommen ze langs me en weer terug. Hun beweging leek precies samen te vallen met die van de golven. Ze waren zelf als een golf. Dat gaf me een geweldig geluksgevoel, maar tegelijkertijd vroeg ik me af: wat zou hiervan het menselijke equivalent zijn?’
Toen viel hem het idee in van wat hij ‘de passende stap’ noemde: een stap die ‘recht doet aan de aarde waar je overheen stapt’. Dat betekent: rekening houden met de geologie, de geschiedenis en alle andere associaties met de plek onder je voeten. ‘En toen bedacht ik dat Aran eigenlijk het perfecte terrein was om met dat idee te experimenteren, want het is een heel gedetailleerd landschap. Niet alleen omdat het oppervlak eindeloos is onderverdeeld in velden en huizen en dorpen, maar ook omdat zelfs het kleinste ding er een naam heeft. Elke plek heeft zijn eigen herinneringen, associaties en culturele geschiedenis, met een dosis lokale politiek, mythologie en folklore. Je kunt er geen stap verzetten zonder je daarvan bewust te zijn.’
In 2004 zocht ik hem (voor dit artikel) op in Roundstone, in Connemara op het Ierse ‘vasteland’, waar hij samen met zijn vrouw Máiréad boeken, gidsen en landkaarten maakt. Folding Landscapes heet zijn uitgeverij. Zijn huis is gebouwd boven het water. Bij elk groot springtij moest hij zijn onderste boekenplanken leeg maken, omdat de zee dan door de planken komt. Op de Aran-eilanden kwam hij niet graag meer. Hij voelde zich een beetje schuldig dat hij met zijn boek had bijgedragen aan het toerisme dat er zoveel van het ongerepte heeft veranderd.
Robinson (1935) had zijn aandacht verlegd naar The Burren, het barre kalksteenplateau in County Clare van waaruit je de Aran-eilanden kunt zien. Eeuwen van regen hebben diepe goten uitgesleten in de kalk. Er woont bijna niemand. Mist, wind, regen. Maar het heeft wel een geschiedenis. En een ziel. ‘Luisteren naar het landschap,’ noemde hij zijn werk.